Tegese Tembang Macapat
Tembang macapat uga diarani tembang cilik yaiku tembang kang duwe paugeran guru gatra (cacahing larik), guru wilangan (cacahing wanda = suku kata), lan guru lagu (tibaning swara saben pungkasaning gatra (larik) tembang utawa dong ding.
Jenis Tembang Macapat
- Maskumambang
- Mijil
- Kinanthi
- Sinom
- Asmaradana
- Gambuh
- Dhandhanggula
- Durma
- Pangkur
- Megatruh
- Pocung
Paugeran / Aturan Tembang Macapat
Guru Gatra, yaiku cacahing gatra/larik saben sapada.
Guru Wilangan, yaiku cacahing wanda (suku kata) saben sagatra.
Guru Lagu, yaiku tibaning swara ing saben pungkasaning gatra.
Guru Gatra, Lagu lan Wilangan Tembang Macapat
Pocung (4 gatra) 12u, 6a, 8i, 12a
Maskumambang (4 gatra) 12i, 6a, 8i, 8a
Gambuh (5 gatra) 7u, 10u, 12i, 8u, 8o
Megatruh (5 gatra) 12u, 8i, 8u, 8i, 8o
Kinanthi (6 gatra) 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i
Mijil (6 gatra) 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u
Durma (7 gatra) 2a,7i, 6a, 7a, 8a, 5a, 7i
Pangkur (7 gatra) 8a, 11i,8u, 7a, 12u, 8a, 8i
Asmaradana (7 gatra) 8i, 8a, 8e/o, 8a, 8a, 8u, 8a
Sinom (9 gatra) 8a, 8i,8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a
Dhandhanggula (10 gatra) 10i,10a,8e,7u,9i,7a,6u,8a,12i,7a
Wataking Tembang Macapat
Maskumambang : Nelangsa, kanggo nggambarake rasa sedhih keranta-ranta
Mijil : Prihatin, kanggo crita kang ngemu rasa kesedhihan. Suka pitutur kang melasasih/ kanggo gandrung.
Kinanthi : Seneng, tresna, kanggo nggambarake rasa katresnan.
Dhandhanggula : Luwes, kanggo nggambarake rasa apa bae.
Sinom : Canthas, kanggo aweh pitutur/ kanggo gandrung.
Asmaradana : sedhih, prihatin ing asmara. Kanggo crita kang sedhih lan asmara
Gambuh : Sumanak, Sumadulur kanggo aweh pitutur.
Durma : Nepsu, kanggo medharake rasaning ati kang gregeden utawa crita perang.
Pangkur : Nepsu, kanggo suka pitutur, carita perang, bebukaning crita
Megatruh : Trenyuh, memelas, kanggo carita kang ngemu rasa susah
Pocung : Gregeden, kendho, kanggo carita kang sakapenake.
Falsafah Tembang Macapat
Wong Jawa kuwe uripe seneng nggunakna pasemon (perumpamaan), saben tetembungan digothak-gathukake uripe manungsa. Tembang macapat nggambarake uriping manungsa (sekang lair tumekaning pati).
Maskumambang
Nggambarake “jabang bayi” kang isih ana kandhutane ibu, durung dapat mangerteni bayi kuwe lanang utawa wadon. ‘kumambang’ tegese kang durung mesthi, dadi uripe isih ngambang ing padharane Ibu.
Mijil
Nggambarake wektu laire jabang bayi, wis katon bayi kuwe lanang utawa wadon.
Kinanthi
Sekang tembung kanthi utawa tuntunan sing tegese dituntun semoga dapat mlaku ing panguripan alam donya.
Sinom
Ateges ‘kanoman’ , mujudake wektu longgar nalika isih enom kanggo ngelmu saakeh-akehe.
Asmaradana
Wis mulai nduweni rasa katresnan marang lawan jenis.mulai kasmaran dening wong liya.
Gambuh
Nduweni teges jumbuh/sarujuk/cocok, kang ateges wis cocok antarane lanang lan wadon kang wis nduweni rasa tresna.
Dhandhanggula
Nggambarake seneng-senenge, apa kang dikarepna dapat kasembadan, dapat nduweni jodho, kulawarga, lan urip sarwa kecukupan. Gula kuwe manis, lambange manise panguripaning manungsa.
Durma
Durma sekang tembung darma/weweh, menawa wong urip kuwe wis rumangsa cukup, mula banjur tuwuh rasa welas asih marang sapadha-padha
Pangkur
Pangkur sekang tembung mungkur/ mundur, kang ateges wis mungkur sekang hawa nepsu kadonyan.
Megatruh
Sekang tembung ‘megat-roh’, roh utawa nyawa kang wis oncat sekang badane/ragane. Ateges wis puput yuswa/seda
Pocung
Nggambarake layon dipocong, bali menyang Gusti kang Murbeng Dumadi.
0 Komentar untuk "Teges, Jenis, Paugeran, Watak, Lan Falsafah Tembang Macapat"